■ Τα λόγια συμπαράστασης (και εμείς οι Έλληνες είμαστε πολύ καλοί σε αυτά) στις οικογένειες των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων που σκοτώνονται εν ώρα καθήκοντος, όπως ο Γ. Μπαλταδώρος πολύ πρόσφατα, όσο και οι σημαίες στα συλλαλητήρια, δεν μεταφράζονται σε έμπρακτη, ουσιαστική βοήθεια στην πατρίδα.
■ Αν και οι διμερείς επαφές Ελλάδας-ΉΠΑ είναι διαρκείς και θερμές μετά τις συνομιλίες Τραμπ-Τσίπρα πέρυσι τον Οκτώβριο, δεν υπάρχει αμερικανική έμπρακτη στήριξη στις ελληνικές θέσεις για τις προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας στις κυπριακές θαλάσσιες ζώνες και στο Αιγαίο.
■ Αν η Αθήνα δεν έχει τίποτα αξιόλογο να συνεισφέρει, παρά χρέη και συνεχείς εκκλήσεις για στήριξη, θα συνιστά βάρος για την όποια χώρα επιλέξει να συνάψει στρατηγική συμμαχία με αυτήν, ενώ η προφανής ελληνική αδυναμία θα καταστήσει μια τέτοια στρατηγική συμμαχία ετεροβαρή, παγιοποιώντας -και νομικά- τη σχέση εξάρτησης μεταξύ των δυο.
■ Η αυτοδύναμη ισχύς συνιστά προαπαιτούμενο, ώστε η όποια συμμαχία να έχει οφέλη για όλους τους συμμετέχοντες, άρα να εξασφαλιστεί και η μακροημέρευση της.
Τους τελευταίους μήνες, εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας δήλωσαν την αγάπη για την πατρίδα τους, συμμετέχοντας στα δύο μεγάλα συλλαλητήρια, σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, αναφορικά με το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων. Παράλληλα, έκδηλη ήταν η συγκίνηση, για το θάνατο του Σμηναγού Γ. Μπαλταδώρου.
Φυσικά, μπορεί κάποιος να επισημάνει πως οι ίδιοι συμπατριώτες μας που κατέκλυσαν τους δρόμους, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, είχαν τα προηγούμενα χρόνια ψηφίσει κατ' εξακολούθηση, κόμματα, κυρίως, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. τα οποία έχουν, εδώ και αρκετά χρόνια, αποδεχθεί τη σύνθετη ονομασία, άρα και τον όρο Μακεδονία. Δεν υπήρξε κάποιο συλλαλητήριο, όταν το 1993 η ελληνική τότε κυβέρνηση αποδέχθηκε σύνθετη ονομασία, FYRΟΜ, ως προσωρινή ονομασία της γειτονικής χώρας.
Παράλληλα, τα λόγια συμπαράστασης (και εμείς οι Έλληνες είμαστε πολύ καλοί σε αυτά) στις οικογένειες των κατά καιρούς στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, που σκοτώνονται εν ώρα καθήκοντος, όσο και οι σημαίες στα συλλαλητήρια δεν μεταφράζονται σε έμπρακτη, ουσιαστική βοήθεια στην πατρίδα. Αποτελούν υγιή αντίδραση η οποία, όμως, δεν προχωρά πέρα από το επίπεδο των συμβολισμών.
Αυτή η αντίφαση θεωρητικού πατριωτισμού και έμπρακτης συνενοχής για την κατάσταση για την οποία θεωρητικά εξεγειρόμαστε (επαναλαμβανόμενη υπερψήφιση κομμάτων η υποχωρητικότητα των οποίων στην εξωτερική πολιτική ή στις απαιτήσεις των δανειστών της χώρας είναι συνεχείς) συνιστά αναπόσπαστο στοιχείο ψηλαφητής υποκρισίας τις τελευταίες δεκαετίες. Εναλλαγή βραχυπρόθεσμης έξαρσης εθνικού φρονήματος και χρόνιας συνενοχής και απραξίας για την κατάντια της χώρας.
Το επίπεδο δημοσίου διαλόγου, με διαχρονική ευθύνη του πολιτικού προσωπικού και δημοσιογραφικού κόσμου, δεν επιτρέπει σοβαρή, άνευ συναισθηματικών εξάρσεων και αφελών απλουστεύσεων, συζήτηση τόσο για περιστατικά που ανακύπτουν, όσο και ειδικά σχετικά με τη υιοθέτηση και εφαρμογή μακροχρόνιας εθνικής στρατηγικής, η οποία να επιμερίζεται σε βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στάδια και να αναλύεται στη βάση στόχων-μέσων.
Απλοϊκές σχηματοποιήσεις
Συνέπεια των παραπάνω η απλοϊκή -και ζημιογόνα για τα εθνικά συμφέροντα- σχηματοποίηση της συζήτησης για την κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Το πολιτικό προσωπικό της χώρας, διαχρονικά προκρίνει μια άκριτη ταύτιση με τους ευρωατλαντικούς θεσμούς, οι οποίοι, αν παραστεί ανάγκη, θα παρέχουν -έτσι υποστηρίζεται- προστασία στη χώρα σε περίπτωση επιβουλής τρίτων.
Γιατί τότε δεν υπάρχει αμερικανική στήριξη στις ελληνικές θέσεις στις προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας στις κυπριακές θαλάσσιες ζώνες, αλλά και στο Αιγαίο; Γιατί δεν γίνονται κατανοητές οι ελληνικές ανησυχίες και αιτιάσεις, από τις ΗΠΑ όσο και από το ΝΑΤΟ, σχετικά με τη σύνθετη φύση και τα δυνητικά προβλήματα από μια πρόχειρη λύση στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων: Κατά πόσο υπάρχουν διαβεβαιώσεις ότι η προστασία, εκ μέρους της Ουάσιγκτον, των επιχειρηματικών συμφερόντων της Exxon Mobil στην κυπριακή ΑΟΖ συνεπάγεται και έμπρακτη στήριξη της θέσης της Λευκωσίας σχετικά με την oριοθέτηση της τελευταίας; Η αντίθεση των ΗΠΑ στη σύσφιγξη των σχέσεων Τουρκίας με Ρωσία και Ιράν υποσκελίζεται τις προσπάθειες της πρώτης να κρατήσει την Άγκυρα εντός δυτικού πλαισίου.1
Η γκριζοποίηση του Αιγαίου, άρα η ύπαρξη συγκεχυμένου καθεστώτος όπου καμία χώρα δεν διαθέτει κυρίαρχη θέση, εξυπηρετεί τα συμφέ-ροντα κάθε μεγάλης θαλάσσιας δύναμης, όπως οι ΗΠΑ. Παράλληλα, η πίεση της Άγκυρας προς την Αθήνα δίνει αφορμή σε εκπρόσωπους του πολιτικού προσωπικού της χώρας να επισπεύδουν υπέρ μιας «λύσης» στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, ώστε να επικεντρωθεί η προσοχή στα ανατολικά μας σύνορα. Η πίεση της Άγκυρας στην Αθήνα ενθαρρύνει, σύμφωνα με την παραπάνω συλλογιστική, τις στοχεύσεις της Ουάσιγκτον για επίλυση του ονοματολογικού των Σκοπίων, όπως και η ίδια πίεση, σε Αθήνα και Λευκωσία, για την παρεμπόδιση των ερευνών στην Αν. Μεσόγειο, ευνοεί τις στοχεύσεις της Μόσχας.
Επεκτείνοντας το συλλογισμό για το ΝΑΤΟ, πότε επέδειξε κατανόηση για τις ελληνικές θέσεις; Το 1955, το 1964, το 1974, το 1996; Γνωστός ακαδημαϊκός, εκφραστής της παραπάνω ευρωατλαντικής προσέγγισης, με συνεισφορά στην ανάπτυξη του κλάδου των διεθνών σχέσεων στη χώρα, αγανακτισμένος από τις τουρκικές προκλήσεις και την πολιτική ίσων αποστάσεων του ΝΑΤΟ αναφώνησε, σε πρόσφατη εκδήλωση «που είναι ο νατοϊκός πολιτισμός;»!
Παράλληλα, νοοτροπία μεγάλων προσδοκιών ενυπάρχει σε σχέση με το ευρωενωσιακό εγχείρημα, όταν ανώτατοι παράγοντες σημειώνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σύνορα και είναι τα σύνορα των κρατών-μελών, όπως καθορίζονται κυριάρχως από αυτά. Σύμφωνα, όμως, με τα κοινοτικά κείμενα «σε περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό δεν επηρεάζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών». Δεν υπάρχει αναφορά σε δράση της Ένωσης αλλά, μεμονωμένα, των κρατών-μελών τα οποία φυσικά την κρίσιμη ώρα θα σταθμίσουν τα δικά τους συμφέροντα, όπως άλλωστε θα κάνει και η Ελλάς σε περίπτωση εχθροπραξιών μεταξύ Ρωσίας και Εσθονίας.
Παράλληλα, ακόμα και σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης ή φυσικής και ανθρωπογενούς καταστροφής, «η Ένωση και τα κράτη μέλη της ενεργούν από κοινού, με πνεύμα αλληλεγγύης, εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή». Η, από κοινού, δράση Ένωσης και κρατών-μελών αποτυπώνουν την έμφαση σε προηγούμενη συναίνεση των τελευταίων, άρα τη μη αυτόνομη δράση της Ε.Ε., με την τελευταία να κινητοποιεί τα μέσα (και στρατιωτικό) τα οποία «θέτουν στη διάθεση της τα κράτη-μέλη». Επιπροσθέτως, η παροχή συνδρομής στο ενδιαφερόμενο κράτος δεν λαμβάνει χώρα αυτόματα, αλλά μετά από αίτημα του τελευταίου και τα υπόλοιπα κράτη-μελη συντονίζουν τις κινήσεις τους στο Συμβούλιο, ένα διακυβερνητικό οργανο.4 Η σχετική απόφαση εκδίδεται από το τελευταίο «μετά από κοινή πρόταση της Επιτροπής και του υπάτου εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας». Εάν η απόφαση αυτή έχει συνέπειες σε αμυντικά θέματα (την κρίσιμη στιγμή από ποιον θα κριθεί αυτό;), τότε το Συμβούλιο αποφασίζει, κατά κανόνα, με ομοφωνία. Σε περίπτωση δε, που ένα κράτος-μέλος, για «ζωτικούς και δεδηλωμένους λόγους εθνικής πολιτικής», αντιταχθεί σε απόφαση λαμβανομένης βάσει ειδικής πλειοψηφίας δεν διεξάγεται ψηφοφορία και το ζήτημα, αν το συγκεκριμένο κράτος επιμείνει, παραπέμπεται, με ειδική πλειοψηφία, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου η οποία απόφαση λαμβάνεται ομοφώνα." Τα παραπάνω περί προνοιών των κοινοτικών συνθηκών για την συνδρομή σε ένα κράτος-μέλος και των σχετικών διαδικασιών καταδεικνύουν την απουσία ουσιαστικού σχήματος συλλογικής κοινοτικής ασφαλείας.
Παράλληλα, η εναπόθεση ελπίδων στο δυτικό στρατόπεδο συνυπάρχει με μια αντίρροπη τάση, μικρότερης σε μέγεθος και επιρροή στο πολιτικό προσωπικό της χώρας, αλλά με ερείσματα στην κοινωνία, ταύτισης με τον ρωσικό παράγοντα. Η ιστορική πείρα δεν προσμετράται και η διαχρονική στήριξη της Μόσχας στο σλαβικό παράγοντα στην περιφέρεια της Ελλάδος υποτιμάται η θεωρείται στοιχείο του παρελθόντος. Οι συμφωνίες για την πώληση του αντιβαλλιστικού συστήματος S-400 στην Άγκυρα και την κατασκευή του σταθμού παραγωγής πυρηνικής ενεργείας στη μικρασιατική ακτή είναι ενδεικτικές ανεξάρτητα από το χρονοδιάγραμμα και το βαθμό υλοποίησης τους. Η διαχρονική υπονομευτική στάση απέναντι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο γνωστή. Κυριότερο όλων, τα προσκόμματα εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο εξυπηρετούν τη Μόσχα (ακόμα, ίσως, περισσότερο και από την Τουρκία καθότι η τελευταία μπορεί να λειτουργήσει και ως απλός χώρος διέλευσης αγωγών ακόμα και χωρίς συμμετοχή στη διαδικασία παραγωγής) καθώς έτσι ενισχύεται και κατοχυρώνεται ο ρόλος της, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, ως βασικού ενεργειακού τροφοδότη της Ευρώπης. Εκκλήσεις προς τη Μόσχα για στήριξη των προσπαθειών Αθηνών και Λευκωσίας σε αυτόν τον τομέα μαρτυρεί ασύγγνωστη αφέλεια... Παράλληλα με τα παραπάνω, η συμπεριφορά της Αθήνας σε σχέση με τη Μόσχα πρέπει να στοχεύει στη διατήρηση καλών (λειτουργικών έστω) σχέσεων Ευρώπης-Ρωσίας έτσι ώστε αντιδυτικές συσπειρώσεις με μη δυτικές χώρες (Τουρκία) να καταστούν μη ελκυστικές για τη Μόσχα ή τουλάχιστον όχι εναλλακτικές και υπονομευτικές των σχέσεων με τις χώρες της Δύσης.
Καταληκτικά σχόλια
Η απόλυτη ταύτιση με έναν πόλο του διεθνούς συστήματος καθησυχάζει τους Έλληνες. Η σπουδή την οποία επιδεικνύει η ηγεσία προς σύναψη «στρατηγικών συμμαχιών»» με Ουάσιγκτον, Μόσχα Τελ-Αβίβ, Παρίσι ή οποιονδήποτε άλλον είναι ενδεικτική του πως αντιλαμβάνεται η ηγεσία, αλλά και η κοινωνία, την υπόθεση προάσπισης της εθνικής ανεξαρτησίας.
Η συμμαχία των Αθηνών με τον οποιονδήποτε πρέπει να προσπορίσει οφέλη σε αυτόν, άρα η Αθήνα θα πρέπει να έχει κάτι απτό να προσφέρει στη συμμαχία, όπως στην περίπτωση του Α' Βαλκανικού Πολέμου όπου η συνεισφορά του Ελληνικού Ναυτικού στην παρεμπόδιση ενισχύσεων των οθωμανικών δυνάμεων υπήρξε αποφασιστικής σημασίας για τη συμμαχική νίκη.
Αν η Αθήνα δεν έχει τίποτα αξιόλογο να συνεισφέρει, παρά χρέη και συνεχείς εκκλήσεις για στήριξη, θα συνιστά βάρος για την όποια χώρα επιλέξει να συνάψει στρατηγική συμμαχία με αυτήν. Η προφανής αδυναμία των Αθηνών θα καταστήσει μια τέτοια στρατηγική συμμαχία ετεροβαρή, παγιοποιώντας -και νομικά- τη σχέση εξάρτησης μεταξύ των δύο. Η αυτοδύναμη ισχύς συνιστά προαπαιτούμενο, ώστε η όποια συμμαχία να έχει οφέλη για όλους τους συμμετέχοντες, άρα να εξασφαλιστεί και η μακροημέρευσή της.
Η ταύτιση, λοιπόν, με ένα κέντρο, με έναν πόλο του διεθνούς συστήματος, ταύτιση καθησυχαστική και νομιμοποιητική της απραξίας και της ηγεσίας και παραίτησης της κοινωνίας αποτελεί λανθασμένη ανάγνωση του προσανατολισμού και της θέσης της χώρας, αλλά και του Ελληνισμού ευρύτερα, συνιστώντας μια απλουστευτική, ανιστόρητη και εθνικά επιζήμια σχηματοποίηση. Απαιτούνται συνθετότερες αναγνώσεις.
Αναγνώσεις οι οποίες να αποτυπώνουν την θέση του Ελληνισμού, διαχρονικά, ως γεωγραφικός χώρος συνοριακός-πολιτικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά- ο οποίος διατηρεί σχέσεις με όλους τους άξονες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και που υφίσταται, ιστορικά, απειλές (διαφορετικής φύσης ανάλογα την προέλευση και την περίοδο) από Ανατολή, Δύση και Βορρά.
Η έλλειψη προσανατολισμού, ο οποίος να αποτυπώνει την ιστορική πορεία και τις διαχρονικές ανάγκες ασφάλειας και ευημερίας του ελλαδικού κράτους, αλλά και του Ελληνισμού ευρύτερα, επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τα συγκεκριμένα ζητήματα οι ίδιοι οι πολίτες. Οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες αυθόρμητης ύψωσης της ελληνικής σημαίας σε βραχονησίδες μαρτυρούν τη ψυχοσύνθεση ενός λαού που κατανοεί πως η ηγεσία του δεν πράττει τα απαιτούμενα και αποπειράται ο ίδιος να διορθώσει την κατάσταση, ενεργώντας πρόχειρα παραπαίοντας μεταξύ υποταγής και αποδοχής της παρουσιαζόμενης ως ανώτερης ισχύος της Τουρκίας και συναισθηματικών υπερβολών, βραχυπρόθεσμων πατριωτικών εξάρσεων χωρίς συνέχεια και περιεχόμενο.
Η χώρα στερείται προσανατολισμού. Η κοινωνία στερείται ηγεσίας.
- Του Ιωάννου Σ. Λάμπρου -
ΜΑ in War Studies-MA in international Boundary Studies
(ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ-07/05/2018)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια δημοσιεύονται με μια καθυστέρηση και αφού τα δει κάποιος από τη διαχείριση και όχι για λογοκρισία αλλά έλεγχο για: μη αναφορά σε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα, διευθύνσεις ή υβριστικά μηνύματα ή δεσμούς (Link) με σεξουαλικό περιεχόμενο.
Τα σχόλια, οι απόψεις των σχολιαστών δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του ιστολογίου μας και δεν φέρουμε καμία ευθύνη γι’ αυτά.