Γράφει ο Ελευθέριος Σταμάτης
Αντιστράτηγος ε.α. - Επίτιμος Διοικητής 1ης Στρατιάς
Σε πολλούς έχει εμπεδωθεί η πεποίθηση ότι, το καλοκαίρι του 1974, μια πανίσχυρη δύναμη, η Τουρκία, έκαμε έναν αλαζονικό και ανώδυνο περίπατο εναντίον μιας, οιονεί, προδομένης, ανοχύρωτης και ανυπεράσπιστης χώρας, της Κύπρου. Τουλάχιστον, αυτήν την εντύπωση διοχέτευσαν προς το κοινό πολλοί υπεύθυνοι αξιωματούχοι, πολλοί θεωρούμενοι ή αυτοπροσδιοριζόμενοι ως «ειδικοί αναλυτές» και πολλά μέσα ενημερώσεως.
Ανάμεσα στα άλλα χαρακτηριστικά μας γνωρίσματα. προτερήματα ή ελαττώματα, οι Έλληνες, σε σεβαστό ποσοστό και ανεξαρτήτως γνώσεων και αρμοδιοτήτων, είμαστε, δυστυχώς, πολυπράγμονες και ανυπόμονοι· αιωνίως επιμηθείς· επιρρεπείς στην εύκολη εξαγωγή συμπερασμάτων, στην εύκολη κριτική, στην εύκολη ρίψη του «λίθου του αναθέματος», στην εύκολη υπόδειξη του «αποδιοπομπαίου τράγου», στην συλλήβδην και αβασάνιστη καταδίκη δικαίων και αδίκων.
Δεν θέλουμε να παραδεχθούμε την έλλειψη οργανώσεως ή και την απρονοησία μας, ή και την αδυναμία μας ή και την ατυχία μας ακόμη για ό,τι παθαίνουμε. Επομένως, δεν τίθεται θέμα βελτιώσεώς μας, δεν τίθεται θέμα διορθώσεως των αδυναμιών μας. Για όλα τα παθήματά μας, θεωρούμε ότι πάντοτε μας φταίει κάποιος άλλος· κάποια μεγάλη δύναμη· κάποια συνωμοσία ή κάποια προδοσία.
Από τα πολύ παλαιά χρόνια μέχρι τις ημέρες μας -δείγμα και αυτό της συνέχειας της φυλής μας- αναζητούμε «Εφιάλτες», «Κερκόπορτες», «Πηλιο-Γούσηδες», «ξένους δάκτυλους» και «κακές συγκυρίες», προκειμένου να φορτώσουμε και τις ευθύνες για ό,τι παθαίνουμε. Ακόμη για τις ήττες μας στους αθλητικούς αγώνες, φταίει πάντοτε κάποιος άλλος κατά κανόνα, κάποια εις βάρος μας συμπαιγνία, κάποιος άδικος κριτής ή κάποιος αργυρώνητος διαιτητής. Επομένως, αναλισκόμαστε σε άσκοπες ατέρμονες συζητήσεις περί το «άλλοθί» μας, δεν προσεγγίζουμε την πραγματικότητα και δεν διορθωνόμαστε.
Στην περίπτωση της Κύπρου, δεν κατορθώσαμε να ξεφύγουμε από αυτήν την λογική. Αντί να σκύψουμε επάνω από το πρόβλημα και να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τους ουσιαστικούς λόγους της αποτυχίας μας, σπεύσαμε να αποδώσουμε το κατάντημα της Κύπρου σε προδοσίες κάποιων ασυνείδητων αξιωματούχων και σε δολοπλοκίες κάποιων αόρατων ξένων κέντρων αποφάσεων, αφήνοντας τον εαυτό μας στο απυρόβλητο.
Έχοντας κατά νουν τις καταστάσεις τις οποίες έζησα και εκτιμώντας κατά το δυνατόν αντικειμενικά τις πληροφορίες, θα προσπαθήσω να αντισταθώ στην λογική της εύκολης κριτικής. Θα επιχειρήσω να βάλω τα πράματα στην σειρά τους, να εντοπίσω τι έφταιξε και χάθηκε η Κύπρος και, με πλήρη συναίσθηση ευθύνης, να αποδώσω τα εύσημα ή τις μομφές, εκεί που θεωρώ ότι υπάρχουν.
Ο Εχθρός
Η «παντοδυναμία» του τουρκικού στρατού το 1974 είναι ένα μεγάλος μύθος. Ο στρατός εκείνος δεν άξιζε να πατήσει την Κύπρο. Ήταν, βεβαίως, ένας στρατός πολυάριθμος και αρτίως εξοπλισμένος. Όμως, ήταν ένας στρατός βραδύς, νωθρός, δυσκίνητος και δύσκαμπτος. Έτσι και με κάποια ενέργειά σου του χάλαγες το σχέδιό του, έκανε ώρες ολόκληρες για να προσαρμοσθεί.
Ήταν ένας στρατός χωρίς ηθικές δυνάμεις, αναποφάσιστος και θρασύδειλος. Αυτό φάνηκε πολλές φορές. Επί 48ωρο, και ενώ δεν αντιμετώπιζαν ουσιαστική αντίσταση, το προγεφύρωμα των Τούρκων στην Κερύνεια δεν ήταν μεγαλύτερο από 1.000 μέτρα ακτής επί λίγες εκατοντάδες μέτρα βάθος. Όπου αντιμετώπιζαν σθεναρή αντίσταση, επέστρεφαν εκεί από όπου ξεκίνησαν, εγκαταλείποντας καμιά φορά επί τόπου οχήματα μάχης και όργανα πυρός. Όπου ένιωθαν απέναντι τους αξιόμαχη μονάδα, «...έθεταν την ουράν υπό τα σκέλη» και δεν κόταγαν να προχωρήσουν. Απεναντίας, περίσσευε το θράσος και η αλαζονεία τους στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες έβρισκαν αντιπάλους του χεριού τους.
Με εξαίρεση κάποιες απόπειρες αντεπιθέσεων των τουρκικών δυνάμεων καταδρομών, ο στρατός εκείνος δεν έκαμε καμίαν επιχείρηση ή, έστω, κίνηση κατά τη νύχτα. Η νοοτροπία, φιλοσοφία και τακτική του αυτή, ίσως, τον παρέσυρε σε κακές εκτιμήσεις και έπαθε το χουνέρι στο Κοτζάκαγια και στα άλλα υψώματα της διαβάσεως της Αγύρτας, την νύχτα 20/21 Ιουλίου. Δεν περίμενε νυχτερινό εγχείρημα. Αλλά από πλευράς τακτικής και τεχνικής εκπαιδεύσεως, η κατάσταση και το επίπεδο του τουρκικού στρατού δεν άντεχε σε αυστηρή κριτική. Καμία οργάνωση και μέθοδος κατά τον επιθετικόν αγώνα. Καμία συνεργασία μεταξύ Όπλων. Αλλού το πεζικό μόνο του, αλλού τα άρματα μόνα τους. Καμία δεοντολογική διάταξη ασφαλείας κατά τον αμυντικόν αγώνα. Ασκέρια και λεφούσια παλαιοτέρων εποχών. Όλμοι τάσσονται ακάλυπτοι στο πρανές του υψώματος. Βλήματα όλμων και χειροβομβίδες να εκτοξεύονται χωρίς να έχουν αφαιρεθεί οι περόνες ασφαλείας. Και άλλα παρόμοια φαινόμενα, τα οποία έπειθαν ότι αντιμετώπιζες «βόδια θεοτικά», όπως θα έλεγε ο Μακρυγιάννης.
Αυτός ο στρατός, ανεξαρτήτως του πόσα μιλιούνια μέτραγε, εάν είχε να αντιμετωπίσει έναν μικρό, έστω, αλλά οργανωμένο και αποφασισμένον αντίπαλο, θα ηττάτο οικτρώς. Αυτό φάνηκε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και στο round-about «Κολοκασίδη» με την ελλαδική Α΄ ΜΚ, σε όλες τις επιχειρήσεις της 31 ΜΚ, σε κάποιες επιχειρήσεις των άλλων κυπριακών Μοιρών Καταδρομών, σε ορισμένες επιχειρήσεις της ΕΛΔΥΚ και αλλαχού.
Ιδιαιτέρως εις ό,τι αφορά τις δυνάμεις στους τουρκοκυπριακούς θύλακες, τα γεγονότα απέδειξαν ότι είχαμε να αντιμετωπίσουμε, στην κυριολεξία. «... πολίτες παρανόμως οπλοφορούντες». Δεν αντιμετωπίζαμε σοβαρό στρατό.
Η τουρκική αεροπορία, με τον εναέριο χώρο της Μεγαλονήσου αποκλειστικά δικόν της, χωρίς αντίπαλο στον αέρα, χωρίς ουσιαστική αντιαεροπορική άμυνα στο έδαφος, με ιδανικές καιρικές συνθήκες και με μεγάλη διάρκεια ημέρας, θα έπρεπε να είχε λιανίσει και παραλύσει την ΕΦ. Θα έπρεπε να είχε διαλύσει τα πάντα στην Κύπρο. Όμως, παρά την «κυριαρχία αέρος» την οποία διέθετε, παρά τον μεγάλον αριθμόν «εξόδων» αεροσκαφών και παρά το απάνθρωπα όπλα (ναπάλμ) τα οποία χρησιμοποίησε, δεν είχε ανάλογα αποτελέσματα. Με εξαίρεση τις επιτυχίες της 20ης Ιουλίου, όταν προσέβαλε φάλαγγες κινούμενες σε κακή κατάσταση για τις θέσεις τους μέρα - μεσημέρι, μεγαλύτερος ήταν ο ψυχολογικός επηρεασμός στο προσωπικό, παρά οι πραγματικές απώλειες και ζημίες της ΕΦ από την τουρκική αεροπορία.
Για το ναυτικό δεν είμαι σε θέση να εκφέρω υπεύθυνη γνώμη, δεδομένου ότι δεν ήρθαμε σε άμεση επαφή. Εάν κρίνω, όμως, από την αταξία η οποία επικρατούσε στην ακτή αποβάσεως, από την βύθιση του τουρκικού αντιτορπιλικού «Κοτζάτεπε» υπό της τουρκικής αεροπορίας, καθώς και από την εκτιμώμενη αδυναμία του ναυτικού πυροβολικού να προσβάλλει ταυτοχρόνως με την αεροπορία τον ίδιο στόχο, συμπεραίνω ότι η συνεργασία μεταξύ Όπλων, καθώς και η διοίκηση και ο έλεγχος των επιχειρήσεων, έπασχαν.
Υπάρχουν, όμως, και τρεις τομείς στους οποίους, χωρίς καμία δυσκολία, απονέμω τα εύσημα στους Τούρκους.
Ο ένας ήταν η ποιότητα της ηγεσίας τους. Η τουρκική ηγεσία επέδειξε εξαιρετική αποφασιστικότητα και ισχυρή θέληση για την τελική επικράτηση. Με δεδομένο ότι, ουσιαστικά, στον πόλεμο παλεύουν το σθένος και η θέληση του κάθε αρχηγού για την κάμψη του σθένους και της θελήσεως του αντιπάλου αρχηγού να συνεχίσει τον αγώνα, οι Τούρκοι στον τομέα αυτό κυριάρχησαν. Οι Τούρκοι κατάφεραν να συντρίψουν την δική μας ηγεσία, δίνοντας έτσι την εύλογη αφορμή σε κάποιους κακόπιστους να επαναφέρουν στο προσκήνιο την παλαιότερη ρήση «... Τούρκος αξιωματικός και Έλληνας φαντάρος».
Ο άλλος τομέας ήταν το αποτελεσματικό σύστημα πληροφοριών τους. Είχαν, φυσικά, την ευχέρεια, δεδομένου ότι κυκλοφορούσαν από μακρού χρόνου ελεύθεροι ολούθε στην Κύπρο. Γνώριζαν τα πάντα· είχαν καταγράψει τα πάντα. Έχουν γίνει γνωστές κάποιες περιπτώσεις υποτιθέμενων Τουρκοκύπριων, οι οποίοι «εργάζονταν» επί μακρόν ως υπάλληλοι σε επιχειρήσεις και εξοχικές κατοικίες Ελληνοκύπριων ή σε διάφορα κατάλληλα ελεύθερα επαγγέλματα, ως επί παραδείγματι οδηγοί αγοραίων οχημάτων, και οι οποίοι, την 20ή Ιουλίου 1974, φόρεσαν την στολή τους και παρουσιάστηκαν με την πραγματική τους ιδιότητα· αυτήν του Τούρκου αξιωματικού. Δυστυχώς, ζεσταίναμε στον κόρφο μας «φίδια κολοβά». Δεν πονηρευτήκαμε την δολιότητα κάποιων επιτήδειων επαγγελματιών στην εχθρική πλευρά, οι οποίοι ήξεραν καλά τη δουλειά τους. Πέραν αυτού, η δική μας απερισκεψία και φλυαρία κατά την χτήση των μέσων επικοινωνιών, και γενικότερα η αμέλεια μας περί την ασφάλεια πληροφοριών, διευκόλυνε τα μέγιστα τους Τούρκους στο έργο τους, προσφέροντας τους ακόπως και αδαπάνως πολύτιμα στοιχεία για την κατάσταση μας, για τις δραστηριότητές μας και για τα σχέδιά μας.
Ο τρίτος τομέας ήταν οι ψυχολογικές επιχειρήσεις. Ήταν άριστα και επιστημονικά σχεδιασμένες. Ήταν άριστα και επαγγελματικά εκτελούμενες, παράλληλες με τις τακτικές επιχειρήσεις. Οι Τούρκοι υπεύθυνοι των ψυχολογικών επιχειρήσεων, μετερχόμενοι όλες τις κοινές αποδεκτές μεθόδους προπαγάνδας, συνδυάζοντας καταλλήλως την απειλή, την έκκληση, την λοιδορία, την αλήθεια και το ψεύδος, και εκμεταλλευόμενοι ευρέως όλα τα μέσα μεταδόσεως των μηνυμάτων, οπτικά, ηχητικά και έντυπα, πέτυχαν απόλυτα τον σκοπό τους. δηλαδή τον έντονο ψυχολογικόν επηρεασμό της ΕΦ και του πληθυσμού.
Εν ολίγοις, κρίνοντας με καθαρά επαγγελματικά κριτήρια την ποιότητα και τις τακτικές επιχειρήσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων οι οποίες πάτησαν την Κύπρο, είναι να θλίβεται κανείς για αυτήν την εξέλιξη. Κέρδισαν τον πόλεμο, χωρίς να κερδίσουν καμία μάχη. Δεν το άξιζαν.
(από το βιβλίο «Κύριοι, πάτε για ύπνο», εκδ. «Δούρειος Ίππος»)
[ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ (ΕΝ ΣΤΟΛΗ)-01/08/2016]
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια δημοσιεύονται με μια καθυστέρηση και αφού τα δει κάποιος από τη διαχείριση και όχι για λογοκρισία αλλά έλεγχο για: μη αναφορά σε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα, διευθύνσεις ή υβριστικά μηνύματα ή δεσμούς (Link) με σεξουαλικό περιεχόμενο.
Τα σχόλια, οι απόψεις των σχολιαστών δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του ιστολογίου μας και δεν φέρουμε καμία ευθύνη γι’ αυτά.